Poem XC.
f. 135r-137v. Heading: zajal
Hebrew Orthography
< ואיידה נרא שמש אלעשייא * נתפכר אלווטאן ** נתפכרו צֹייארנה ווטאנה * נתפכר ואהראן *** // ואיידה נרא שמש אלעשייא ** מה עצֹם נהאר אלחאד * צבחו טבול ואלבריח עלינה * באלגִייוש ואלעולמה * ינותיפיכארנה נכרגו מן בלאדנה * תמניא אייאם אעטאוונה נביעו חאוויגנה וצֹייארנה ** // דכלו // אנצארה ישריו מולנא * // שאיין כדמנה טול עמורנה * // נרפדו עיינינה לאללה יאכוד חקנה * וחאק דרארינה *** // ואיידה / נרא / שמש / אלעשיא / נתפכר ואהראן דאק אנהאר אן כרגִונה * מן דרבנה בין אלגִייוש ואלעולמא * וכבאר אלגִייש סבקונה * ואלמרקיש ואלמיעאד וראנה * בעלאם אדאת יתבאענה * ודמעה תהטל מן עיינינה **// חתא // זוגִנה אסוק ואלקרירה * וכלינה באב קרסתלה וראנה *// ונאס תתעגִב פינה **// ואידה **// נתפכר // אלווטאן לו רית מה זאגִ עלינה * נהאר אן ארסל אלמרקיץ וראנה * וסאר יסאוולנה * איין תמשיו לגִנווא וליגורנה ** נמשיו מעה גִמאעתנה חתא יצֹבר אללה עלינה ** אהבטנה מן אלקצבה יא לאלן גִברנה צֹייאר קצא יא לאלן *** // נתפכר אלווטאן // ואיידה נרא שמש אלעשיא נתפכר ואהראן לו רית חין כרוגִונה ** ואלכלאייק תתעגב פינה ואלכולהום יבכיו עלינה * עלה מה גרא וסאר בינה * כיף אליוסרה מגִיובין פי אלכורנאצֹה לא חנין ולא רחים פינא ** /// לא // ריתו מה קאצינה / חתי וצלנה אלבחר ודרארי פי יידינה *** // נתפכר // אווהראן * נתפכרו צֹייארנה ווטאנה ** נתפכר אלווטאן *** // ואידה *** // לילת פסח אלוולייא * לא מידא לא טייפור לא תורייא ** כאעדין עלה אזרבייא * מנכדין גִמיע אליהוד ואליהודייא בחאל לית תשעה באב פי אלעשייא * // לא // מצא לה האגדה * לא האליל * // לא קדוש לא * שמעה לא קנדיל ** לא נשמת לה פיוטים פי אליל ***// נתפכר והראן * נתפכרו צֹייארנה ווטאנה *// נתפכר לווטאן *** // ואידה לו רית נהאר אנבארכארונה * בחאל אלגֹנם יטחיו פינה */ חתי וצלנה לאלקארבנה * ואנפאץֹ אלכול צֹרבת עלינה * ונצארה תעייט עלינה *** // יבליהום בואחד אלבלייא *// בעזרת האל ואליא * // ואלאנבייא אלמסומייא *** //// נתפכר אלווטאן // ואידה נרא שמש אלעשיא נתפכר ואהראן // נתפכר חין כוננה פי אלמרצה ** לילת אמרו עלינה כרגִנה * חין זוגנה פונטא לאמונא * תודא בקארב תורקי כאן ירגִאנה * ואחנין אלקול האבטונה * לווצט אלענבר * והווא יתבענא * // אלכל נבכיו נטלבו לרבי ** יפכנא ויעטינה ריח אלגרבי * ארסלנה קארב פראנסיס אנאבי * נגִמנה מן אתורק ואלקורגֹלי *** / ואידה // נרא שמש אלעשיא נתפכר ואהראן *** // ואידה פרקוני מן נאס צחאבי * ואלקלב האיים וגאייאח * וכרגִת מן וטני * סאפרת פי בחר אלמלאח * ודמעה מן עייני * פי כול יום באכי וצאייאח * // טוחת טאייחה מן לגִפאן * יא לאלאן * ומן אלבכא פאצֹו דמועייא *** // נתפכר אלווטאן * // ואידה נרא שמש אלעשיא נתפכר ואהראן ***// ואידה נתפכר לילת ארוצא * מן פופא לפרוא תצֹרוב אלמוגִה נקטעו אלחבאל ואלנכורא * כורירנה חתי לבארסילונה * פי נהאר נמשיו * אליל לוורא * חתא האדן רבי סכטו עלינה ** חתי זוגִנה אלגולפו ליאון * בלכוף מגפורין גִמיע אלעון ** נגִאנה מן אלבחר ואתורק רחום וחנון ** // נתפכר אווהראן * נתפכרו צֹייארנה * ווטאנה נתפכר לוטאן // ואיידה / נרא כיף דכלנה לבלייא פראנקה * אחמדנה אללה ועטינאה אלברכה * מן אתורק ואלבחר נגִמנה גִינה לבלאד אלחות ואשבקה * ואלכנז וריחה זעיקה ** נקולו יא רבי ואש האד אדייקה * // שי // מסא לניסה * ושי ליגורנא * שי פי בילייא פראנקה וצאבונה * יא רבי צֹבר עלינה *** // ואידה נרא שמש אלעשיא נתפכר והראן * // נתפכר ווכרי ווטני ** // ואידה מה עצֹם אלפורקה * יא אללה יא מולאנה * תעטינה אצבר ותגִוד עלינה * תרסלנה אלמשיאח דייאלנה * // ופי ארץ ישראל יגִמענה ** בעזרת אליהו ואלנבייא *** // נתפכר אלווטאן * ואידה נרא שמש אלעשיא נתפכר ואהראן // ואידה ואידה תגיב אשמש * נתפכר צֹארי ווטני ומנחה וערבית * ושנוגה ותהלים מן אלעשי ** ופרקת מן חאבית * חוכם אלקצֹא * סבק פי ראסי // סבק קצֹא אלרחמאן יא לאלאן ** נצבר למה כדר עלייא *** נתפכר והראן * נתפכרו צֹייארנה ווטאנה נתפכר לווטאן // *** ואיידה / נרא / שמש נתפכר אלקירירה * ודרב ואלפלאנסא וצֹארה * אליהוד מעה אנצארה * ואלביוע ואשרה מקדס * עלינה * אקפול אלערב מה יכטיונה * מה נקולו לאללה זידנא * // נטלבו לאללה יעפו עלינה * ירזוקנה אלפרנאצא ויחן עלינה ינצֹור מננה לה יצֹיעו דרארינה * לא יעטי לאלעדו מה יתמנא פינא *** // נתפכר והראן // ואידה / נרא / שמש / אלעשיא נתפכר אלפורגִאת * ואלנזאהאת וסגארת פי גִנאנאת * ואלעיין ואלעוינאת * וגִנאן גאבלדון תחת דוק אלימאת * בין אלואד ואסגִראת * וחס אטיור ואלגִראן מעה אלעשייאת * נתפכר אלהמאייאת סרנה נדללו עלה אלבלאדת ** // קטעו קלבי אתנהידאת * עלה והראן ויהודהא ואליהודייאת * מה יערפו חילא אזוגבייאת ** // ידללו עלה אנצראנייאת *** // ואידה נרא שמש אלעשייא נתפכר ואהראן נתפכר ווכרני ווטני נתפכר והראן האמה עמלי דנובי ** // האמה עמלי דנובי / יא מולאי */ יא מולאי ** // אנפייאן ** // טלטים // אלבולדאן ** // נכסרו פי // אדנהבאן ** / נטלבו / לרחמאן ** // יעפו עלינה ** // תובה יואני **
Arabic Orthography
< واييده نرا شمس العشييا * نتفكر الووطان ** نتفكرو ضييارنه ووطانه * نتفكر واهران *** // واييده نرا شمس العشييا ** مه عظم نهار الحاد * صبحو طبول والبريح علينه * بالجييوش والعولمه * ينوتيفيكارنه نخرجو من بلادنه * تمنيا اييام اعطاوونه نبيعو حاوويجنه وضييارنه ** // دخلو // انصاره يشريو مولنا * // شايين خدمنه طول عمورنه * // نرفدو عيينينه لالله ياخود حقنه * وحاق درارينه *** // واييده / نرا / شمس / العشيا / نتفكر / واهران داق انهار ان خرجونه * من دربنه بين الجييوش والعولما * وكبار الجييش سبقونه * والمرقيس والميعاد ورانه * بعلام ادات يتباعنه * ودمعه تهطل من عيينينه ** // حتا // زوجنه اسوق والقريره * وخلينه باب قرستله ورانه * // وناس تتعجب فينه ** // وايده ** // نتفكر // الووطان لو ريت مه زاج علينه * نهار ان ارسل المرقيص ورانه * وسار يساوولنه * ايين تمشيو لجنووا وليغورنا * نمشيو معه جماعتنه حتا يضبر الله علينه ** اهبطنه من القصبه يا لالن جبرنه ضييار قصا يا لالن *** // نتفكر الووطان // واييده نرا شمس العشيا نتفكر واهران // لو ريت حين خروجونه ** والخلاييق تتعجب فينه والكولهوم يبكيو علينه * عله مه جرا وسار بينه * كيف اليوسره مجيوبين في الكورناضه لا حنين ولا رحيم فينا ** /// لا // ريتو مه قاصينه / حتي وصلنه البحر ودراري في ييدينه *** // نتفكر // اووهران * نتفكرو ضييارنه ووطانه ** نتفكر لووطان *** // وايده *** // ليلت فسح الوولييا * لا ميدا لا طييفور لا تورييا ** كاعدين عله ازربييا * منكدين جميع اليهود واليهودييا بحال ليت تشعه باب في العشييا * // لا // مصا له هاجده * لا هاليل * // لا قدوش لا * شمعه لا قنديل ** لا نشمت له فيوطيم في اليل *** // نتفكر وهران * نتفكرو ضييارنه ووطانه * // نتفكر لووطان *** // وايده // لو ريت نهار انباركارونه * بحال الغنم يطحيو فينه * / حتي وصلنه لالقاربنه * وانفاض الكول ضربت علينه * ونصاره تعييط علينه *** // يبليهوم بواحد البلييا * // بعزرت هال واليا * // والانبييا المسومييا *** // نتفكر الووطان // وايده نرا شمس العشيا نتفكر واهران // نتفكر حين كوننه في المرصا ** ليلت امرو علينه خرجنه * حين زوجنه فونطا لامونا * تودا بقارب تورقي كان يرجانه * واحنين القول هابطونه * لووصط العنبر * وهووا يتبعنا * // الكل نبكيو نطلبو لربي ** يفكنا ويعطينه ريح الغربي * ارسلنه قارب فرانسيس انابي * نجمنه من اتورق والقورغلي *** / وايده // نرا شمس العشيا نتفكر واهران *** // وايده فرقوني من ناس صحابي * والقلب هاييم وجايياح * وخرجت من وطني * سافرت في بحر الملاح * ودمعه من عييني * في كول يوم باكي وصايياح * // طوحت طاييحه من لجفان * يا لالان * ومن البكا فاضو دموعييا *** // نتفكر الووطان * // وايده نرا شمس العشيا نتفكر واهران *** // وايده نتفكر ليلت اروصا * من فوفا لفروا تضروب الموجه نقطعو الحبال والنكورا * كوريرنه حتي لبارسيلونه * في نهار نمشيو * اليل لوورا * حتا هادن ربي سكطو علينه ** حتي زوجنه الغولفو لياون * بلخوف مغفورين جميع العون ** نجانه من البحر واتورق رحوم وحنون ** // نتفكر اووهران * نتفكرو ضييارنه * ووطانه نتفكر لوطان // واييده / نرا كيف دخلنه لبلييا فرانقه * احمدنه الله وعطيناه البركه * من اتورق والبحر نجمنه جينه لبلاد الحوت واشبقه * والخنز وريحه زعيقه ** نقولو يا ربي واش هاد ادييقه * // شي // مسا لنيسا * وشي ليغورنا * شي في بيلييا فرانقه وصابونه * يا ربي ضبر علينه *** // وايده نرا شمس العشيا نتفكر وهران * // نتفكر ووكري ووطني ** // وايده مه عظم الفورقه * يا الله يا مولانه * تعطينه اصبر وتجود علينه * ترسلنه المشياح دييالنه * // وفي ارص يسرال يجمعنه ** بعزرت اليهو والنبييا *** // نتفكر الووطان * وايده نرا شمس العشيا نتفكر واهران // وايده // وايده تغيب اشمس * نتفكر ضاري ووطني ومنحه وعربيت * وشنوغه وتهليم من العشي ** وفرقت من حابيت * حوكم القضا * سبق في راسي // سبق قضا الرحمان يا لالان ** نصبر لمه كدر علييا *** نتفكر وهران * نتفكرو ضييارنه ووطانه نتفكر لووطان *** // واييده / نرا / شمس نتفكر القيريره * ودرب والفلانسا وضاره * اليهود معه انصاره * والبيوع واشره مقدس * علينه * اقفول العرب مه يخطيونه * مه نقولو لالله زيدنا * // نطلبو لالله يعفو علينه * يرزوقنه الفرناصا ويحن علينه ينضور مننه له يضيعو درارينه * لا يعطي لالعدو مه يتمنا فينا *** // نتفكر وهران // وايده / نرا / شمس / العشيا نتفكر الفورجات * والنزاهات وسغارت في جنانات * والعيين والعوينات * وجنان جابلدون تحت دوق اليمات * بين الواد واسجرات * وحس اطيور والجران معه العشييات * نتفكر الهماييات سرنه ندللو عله البلادت ** // قطعو قلبي اتنهيدات * عله وهران ويهودها واليهودييات * مه يعرفو حيلا ازوغبييات ** // يدللو عله انصرانييات *** // وايده نرا شمس العشييا نتفكر واهران نتفكر ووكرني ووطني نتفكر وهران / هامه عملي دنوبي ** // هامه عملي دنوبي / يا مولاي * / يا مولاي ** // انفييان ** // طلطيم // البلدان ** // نخسرو في // ادنهبان ** / نطلبو / لرحمان ** // يعفو علينه ** // توبه يواني **
English Translation
When I see the setting sun I think of my country We think of our houses and our land, I think of Oran. What is more terrible than the Sunday when they awoke us with drums and a proclamation With soldiers and priests notified us that we must leave our country They gave us eight days to sell our possessions and our houses The Christians entered and bought everything, what we worked for all our lives We raise our eyes to God to give us our rights and the rights of our children When I see the setting sun I think of Oran. That day they expelled us from our quarter, among the soldiers and priests And the leaders of the army went ahead of us and the Marquis and the […] behind us With banners they led and followed us and tears flowed from our eyes Until we passed the market and the carrera and we left the Gate of Castile behind us And the people delighted in us. When I see the setting sun… If you saw what they did to us on the day the Marquis was sent behind us He went asking us, Where will you go, to Genoa or to Livorno? We will go to with our community, that God might take care of us We went down from the qasba, yalalan, the distant houses consoled us, yalalan I remember the homeland, when I see the setting sun I think of Oran. If you saw when they pushed us out and how the people delighted in us And they all cried over us, over what happened and what would become of us How the well-off […] in the coronada, without mercy or pity for us You did not see what befell us until we arrived to the sea with the children crying in our arms I think of Oran, I think of our houses and our country… The first night of Passover, no table, no seder plate, no candelabra, Sitting upon a carpet, all the Jewish men and women afflicted Like on the Ninth of Av in the evening, No matza, not haggada, no Hallel, No Kadosh no Shema no candle No Nishmat, no piyyutim in the evening I think of Oran, we think of our houses and our country, I think of our land … If you saw the day when we embarked, like we were sheep they fell upon us Until we arrived to our ship, and everyone overflowed with beatings upon us. The Christians cursed us, may they be afflicted with an affliction, With the help of God and Elijah and the confirmed prophets, I think of the homeland whenever I see the setting sun, I think of Oran. I think of when we were in the port on the night they ordered us to leave When we passed Punta Lamuna […] a Turkish vessel wanted us With sorrowful words they sent us into the hold and it followed us All of us were crying and asking the Lord to redeem us and give us the western wind He sent a French ship from […] that rescued us from the Turks and kulughlis When I see the setting sun I think of Oran… They separated me from my friends, the heart anguished and crushed And I went out from my country and travelled on the salty sea A tear from my eye, every day weeping and shouting It poured forth from the eyelids, yalalan, my eyes flooded with tears, I think of the homeland when I see the setting sun… I think of the night of roses, from poop to prow the waves crashed We cut the ropes and the anchor and careered until Barcelona By day we went and by night we went back until the Lord brought calm He calmed it for us until we passed the Gulf of Leon With fear, forgiving all, the Helping One Saved us from the sea and the Turks, the Merciful Compassionate One I think of Oran, we think of our houses and our country, I think of our country… How we entered Villefranche, we thanked God who gave us blessing From the Turks and the sea He saved us and we came to the land of fish and nets And of stink and a foul wind, we said, O Lord what is this predicament! Some went to Nice, some to Livorno, Some to Villefranche and some to Savonne O Lord watch over us When I see the setting sun I think of Oran I think of my habitation and my country… How terrible is separation, O God, our Master Give us patience and be good to us, send us our Messiah And in the Land of Israel bring us together, with the help of Elijah and the prophets I think of the homeland, when I see the setting sun I think of Oran When the sun sets I think of my home and my country Afternoon and evening prayers, the synagogue and psalms in the evening I separated from those I loved, the judgment of fate was upon my head The judgement of the Merciful One, yalalan, I am patient for what He decreed for me I think of Oran, we think of our homes and our country I think of our country and when I see the setting sun… I think of the carrera and the derb and Balansa and its house The Jews with the Christians and buying and selling holy to us The caravans of the Arabs that we commanded, we couldn’t ask God for more We ask of God that He forgive us, that He give us good fortune and livelihood and take mercy on us That He look upon us and not let our children be lost, that He not grant the enemy what he wishes from us I think of Oran when I see the setting sun… I think of the furjāt and the outings and the young girls in the gardens The spring and little springs and the gardens of Jabl Dun in those days Between the river bed and the trees and the sound of birds and frogs in the evenings I think of the creeks, how we would go […] on the […] My heart heaved sighs for Oran and its Jews, men and women Those who do not know the […] of the […..] on the Christian women When I see the setting sun I think of Oran I think of my abode and my country, I think of Oran. This is what my sins have caused, this is what my sins have caused O my Lord, o my Lord, Exile in thirty lands We are ruined in sin We ask the Merciful One to forgive us, repentance […]
Standardized Version
واذا نرا شمس العشية نتفكر الوطن نتفكروا ديارنا ووطننا نتفكر وهران ما اعظم نهار الحاد صبحوا الطبول والبريح علينا بالجيوش والعُلما ينوتيفيكارنا نخرجوا من بلادنا ثمنية ايام اعطاونا نبيعوا حوايجنا وديارنا دخلوا النصارى يشريوا مولنا شياً خدمنا طول عمورنا نرفدوا عينينا لالله ياخُد حقنا وحق درارينا واذا نرا شمس العشية نتفكر وهران ذاك النهار ان خرجونا من دربنا بين الجيوش والعُلما وكبار الجيش سبقونا والمرقيس والميعاد ورانا بعلام ادات يتبعنا ودمعة تهطل من عينينا حتى زوجنا السوق والقريرة وخلينا باب قرستلة ورانا والناس تتعجب فينا واذا نرا شمس العشية... لو ريت ما زاج علينا نهار ان ارسل المرقيص ورانا وسار يساولنا اين تمشيوا لجنوى ولِغورنى نمشيوا مع جماعتنا حتى يدبر الله علينا اهبطنا من القصبة يا لالان جبرنا ديار قصا يا لالان نتفكر الوطن واذا نرا شمس العشية نتفكر وهران لو ريت حين خرجونا والخلايق تتعجب فينا والكُلهُم يبكيوا علينا على ما جرا وصار بنا كيف اليُسرى مجيوبين في الكورناضى لا حنين ولا رحيم فينا لا ريتوا ما قاصينا حتى وصلنا البحر والدراري في يدينا نتفكر وهران نتفكروا ديارنا ووطتنا... ليلة فسح الاولية لا ميدا لا طيفور لا ثوريا قاعدين على الزربية منكدين جميع اليهود واليهودية بحال ليت تشع باب في العشية لا مصى لا هاجدى لا هاليل لا قدوش لا شمعة لا قنديل لا نشمت لا فيوطيم في الليل نتفكر وهران نتفكروا ديارنا ووطنا نتفكر الوطن... لو ريت نهار انباركارونا بحال الغنم يطحيوا فينا حتى وصلنا لقاربنا وانفاض الكُل ضربات علينا والنصارى تعيط علينا يبليهُم بواحد البلية بعزرت هال واليا والانبيا المسومية نتفكر الوطن واذا نرا شمس العشية نتفكر وهران نتفكر حين كوننا في المرسى ليلت امروا علينا خرجنا حين زوجنا فونطا لامونا تودا بقارب توركي كان يرجانا واحنين القول هابطونا لوسط العنبر وهو يتبعنا الكل نبكيوا نطلبوا لربي يفكنا ويعطينا ريح الغربي ارسلنا قارب فرانسيس انابي يجمنا من التُرك والقُرغلي واذا نرا شمس العشية نتفكر وهران... فرقوني من ناس اصحابي والقلب هايم وجايح وخرجت من وطني سافرت في بحر الملاح ودمعة من عيني في كُل يوم باكي وصايح طوحت طايحة من الاجفان يا لالان ومن البكا فاضوا دموعيا نتفكر الاوطان واذا نرا شمس العشية ... نتفكر ليلة الروصا من فوفا لفروا تضرُب الموجة نقطعوا الحبال والانكورا كوريرنا حتى لبارسيلونا في نهار نمشيوا الليل لورا حتى هادى ربي سكتُه علينا حتى زوجنا الجولفو ليون بالخوف مغفورين جميع العون نجانا من البحر والتُرك رحوم وحنون نتفكر وهران نتفكروا ديارنا ووطننا نتفكر الوطن ... كيف دخلنا لبليا فرانقى احمدنا الله واعطينا البركة من التُرك والبحر ينجينا جينا لبلاد الحوت والشبكة والخنز والريحة الزعيقة نقولوا يا ربي واش هذا الضيقة شي مشا لنيسا وشي ليغورنا شي في بيليا فرنقى وصابونة يا ربي دبر علينا واذا نرا شمس العشية نتفكر وهران نتفكر وكري ووطني ... ما اعظم الفُرقة يا الله يا مولانا تعطينا الصبر وتجود علينا ترسلنا المشياح ديالنا وفي ارض اسرائيل يجمعنا بعزرت اليهو والانبيا نتفكر الاوطان واذا نرا شمس العشية نتفكر وهران واذا تغيب الشمس نتفكر داري ووطني ومنحة وعربيت والشنوغة وتهيليم من العشي وفرقت من حبيت حُكم القضا سبق في راسي سبق قضا الرحمان يا لالان نصبر لما قدر عليَّ نتفكر وهران نتفكروا ديارنا ووطنا نتفكر الوطن واذا نرا شمس... نتفكر القيريرة ودرب والبلانسا ودارها اليهود مع النصارى والبيوع والشرا مقدس علينا اقفول العرب ما يقضيونا ما نقولوا لالله زيدنا نطلبوا لالله يعفو علينا يرزُقنا الفرناصا ويحن علينا ينظُر مننا لا يضيعوا درارينا لا يعطي للعدو ما يتمنى فينا نتفكر وهران واذا نرا شمس العشية... نتفكر الفُرجات والنزاهات والصغارات في الجنانات والعين والعوينات وجنان جبلدون تحت ذوك اليمات بين الواد والشجرات وحس الطيور والجران مع العشيات نتفكر الهمايات سرنا ندللوا على البلادات قطعوا قلبي التنهيدات على وهران ويهودها واليهوديات ما يعرفوا حيلى الزغبيات يدللوا على النصرانيات واذا نرا شمس العشية نتفكر وهران نتفكر وكري ووطني نتفكر وهران هامه عملي ذنوبي هامه عملي ذنوبي يا مولاي يا مولاي النفيان طلطيم البلدان نخسروا في الذنبان نطلبوا للرحمان يعفو علينا التوبة يواني